Omgevingswet en bodem: nog veel kinderziektes

Op 1 januari 2024 werd de Omgevingswet van kracht. Deze wet heeft ook veel impact op alles wat met bodem te maken heeft. V&S-adviseur Ap Kemmeren zoomt daarom in op twee aspecten: het overgangsrecht en het nut van een nulsituatie bodemonderzoek. 

Overgangsrecht complex

Voordat de Omgevingswet het licht zag, was alles wat met bodem te maken had geregeld onder de Wet bodembescherming (Wbb). Voor bodemzaken heb je nog al eens een lange adem nodig; een bodemsanering bijvoorbeeld kan jaren in beslag nemen. Veel van die bodemsaneringen die nu lopen zijn dan ook via de Wbb geregeld. Omdat de aanpak van de Omgevingswet vaak verschilt van de Wbb, geldt er overgangsrecht. 

Nu we bijna anderhalf jaar op stoom zijn met de Omgevingswet blijkt dat dit overgangsrecht veel ingewikkelder is dan men van tevoren dacht. In de Omgevingswet wordt er nauwelijks een A4’tje aan besteed, maar inmiddels ontvingen wij al een keer of drie een extra toelichting of handreiking. En nog steeds blijkt het overgangsrecht op meerdere manieren te interpreteren. 

Twee wettelijke kaders op één locatie 

Zo werken we op een locatie waarvoor het saneringsplan onder de oude Wbb is opgesteld. Nu wordt op datzelfde terrein een riolering aangelegd. Die procedure loopt weer onder de nieuwe Omgevingswet. Op eenzelfde locatie gelden dus twee verschillende wettelijke kaders. Helaas kun je dit bij je melding of aanvraag niet verduidelijken, omdat het digitaal loket niet is ingericht voor dit soort details. Doordat wij als V&S-adviseurs de meeste vergunningverleners goed kennen, kunnen wij problemen voorkomen door deze bijzonderheden persoonlijk met hen af te stemmen. 

Nulsituatie bodemonderzoek overbodig – of toch niet?

De Omgevingswet stelt in veel gevallen een nulsituatieonderzoek bodem niet meer verplicht voordat je een milieubelastende activiteit gaat uitvoeren. Hoera! Eindelijk af van die eindeloze onderzoeken en regeltjes. En inderdaad, dat was ook het uitgangspunt van de Omgevingswet. Maar juich niet te vroeg; het eindonderzoek blijft namelijk wel gehandhaafd. 

Wilde je bijvoorbeeld een ondergrondse tank plaatsen, dan stelde je in het verleden de bodemstatus vast met een nulsituatie bodemonderzoek. Verwijderde je na een aantal jaren de tank, dan liet je een eindonderzoek uitvoeren waarbij het resultaat vergeleken werd met de nulsituatie. Was dat hetzelfde, dan had zich geen lekkage voorgedaan. Zo niet, dan moest er gesaneerd worden.

Voorkom chagrijn en zorg voor je mensen

Wanneer je straks gaat stoppen met je milieubelastende activiteit, dan moet je dat eindonderzoek dus nog steeds uit laten voeren. Heb je dan geen nulsituatieonderzoek laten doen, dan kun je je daarmee behoorlijk in de voet schieten. De wet gaat er dan namelijk van uit dat de bodem volledig schoon was voordat je begon. Dat is in een bedrijfsomgeving vrijwel nooit het geval, waardoor er dan toch een saneringsverplichting kan ontstaan. 

Kortom: ook al is een nulsituatie bodemonderzoek niet verplicht, het kan achteraf een hoop chagrijn èn kosten voorkomen. Belangrijker nog: stel dat er al sprake is van verontreiniging, dan kunnen je aannemers ook de juiste veiligheidsmaatregelen treffen voor ze aan de slag gaan. Wij adviseren onze klanten daarom altijd om een nulsituatie bodemonderzoek uit te laten voeren. 

Gewoon iemand bellen 

Dat met de Omgevingswet een poging wordt gedaan om het oude te verbeteren, is positief. Laten we hopen dat de dubbele maatstaven door het overgangsrecht en de beperkingen van het digitaal loket slechts kinderziektes zijn, die gaandeweg verdwijnen. 

Omdat het toch allemaal complexer is dan van tevoren gedacht, is het logisch dat er vragen rijzen over een bodemkwestie of de Omgevingswet. En laten we eerlijk zijn, dan wil je iemand gewoon kunnen bellen. En dat kan! V&S staat altijd klaar om vragen te beantwoorden en jouw bedrijf deskundig te begeleiden!