Altijd op zoek naar de beste oplossing voor alle partijen

V&S Milieu Adviseurs heeft een feestje te vieren: het is dit jaar 30 jaar geleden dat V&S het licht zag. Een andere visie op milieu, een realistische aanpak van milieuprojecten en altijd een frisse blik op de toekomst was en is nog steeds kenmerkend voor V&S. Een dergelijk jubileum nodigt uit om terug te kijken. In dat retroperspectief ontdekten we dat de Cirkel van Deming - plan-do-check-act – in die jaren steeds terugkeert. Niet dat we die stappen op rigide wijze volgen, maar de cyclus is op heel natuurlijke wijze verweven in onze visie, aanpak en ontwikkelingen. In een serie van vier blogs nemen we je daarom aan de hand van die PDCA-cyclus graag mee langs de verschillende keuzes die we maakten. Ook laten we je zien wat ons beweegt.

In dit tweede deel "Do":
Altijd op zoek naar de beste oplossing voor alle partijen.

Calamiteiten kunnen zich helaas nog altijd voordoen

Rond 2003 hielden we er rekening mee dat we elk moment aan de laatste bodemsanering zouden beginnen. Als die eenmaal was afgerond, zouden we een groot feest geven en iets anders gaan doen. Helaas blijft het altijd mogelijk dat zich een calamiteit voordoet, zoals in 2011 bij Chemie-Pack en later bijvoorbeeld de brand in 2019 op industrieterrein Kraaiven in Tilburg. Doordat in Tilburg een olieopslag stond en er daarnaast werd geblust met een PFAS-houdend blusschuim, ontstond er een aanzienlijke bodemverontreiniging.

Roland “Zonder directe actie zou dit met olieresten en PFAS verontreinigde bluswater zich over een groot oppervlak in de omgeving kunnen verspreiden. Terwijl de brandweer nog aan het nablussen was, zaten wij al samen met de betrokken bedrijven en verzekeraars rond de tafel. We moesten snel schakelen; de dag na de brand legden we al een compleet actieplan aan de gemeente voor. Hierin stonden de aanpak en de fases beschreven, van de eerste beheersfase tot en met de sanering. En zo voerden we het ook samen met overheden, verzekeraars en de getroffenen uit en konden we grotere milieuschade voorkomen. Dit project is kort geleden met succes afgerond.”

Gevolgen van ons gedrag en keuzes uit het verleden

Naast dit soort ernstige calamiteiten, komen er toch ook nog steeds nieuwe problemen boven drijven. Dat kunnen problemen zijn die het gevolg zijn van de globale handel. Op die manier kwamen er invasieve exoten als de Duizendknoop in onze leefomgeving terecht, of doken er uitheemse mierenkolonies op. Helaas hebben we ook te maken met ons gedrag en keuzes uit het verleden. Denk aan de toepassing van asbest of, veel recenter en grootschaliger, de toepassing van PFAS.

Ap: “Allebei voorbeelden van stoffen met heel handige eigenschappen waar we heel veel profijt van hebben gehad. Helaas bleken die stoffen toch niet zo heel handig omdat ze grote gevolgen hadden en hebben voor volksgezondheid en milieu. Achteraf is het natuurlijk makkelijk praten, maar dit had eigenlijk nooit mogen gebeuren. Het is echter wel gebeurd en dat betekent dat we de feiten onder ogen moeten zien en daarnaar moeten handelen. Natuurlijk kom je bij een calamiteit zoals op het Industrieterrein Kraaiven in Tilburg direct in actie om te voorkomen dat een verontreiniging met PFAS zich uitbreidt. Door het dan direct af te graven kun je een probleem dus ook daadwerkelijk wegnemen. Helaas is dat lang niet altijd het geval. De samenleving zal er aan moeten wennen dat niet alles ‘maakbaar’ is. Om een voorbeeld te geven: rond 2003/2004 schepten wij een groot gebied in het dorp Fijnaart helemaal leeg omdat er te veel lood in de grond zat. Nu blijkt dat dat op heel veel plaatsen in Nederland het geval is. Zoals we het in Fijnaart aanpakten, is dan ook niet meer te doen; je kunt niet een heel land compleet afgraven. Dan moet je dus anders omgaan met de situatie. Vroeger dachten we ook in zwart-wit. Een bodem was schoon of was verontreinigd. Nu ligt dit genuanceerder en is ‘niet helemaal schoon’ ook prima. We kijken naar de bodemsituatie en bepalen dan met elkaar wat de mogelijkheden zijn, welke functie het gebied kan krijgen en wat we daarvoor moeten doen. Daarbij moet je soms ook in deeloplossingen denken. En dat is nou precies zoals V&S in de wedstrijd staat en altijd heeft gestaan.”

Met relativeringsvermogen en brede blik goede afwegingen maken

V&S wordt dan ook vaak gezien als het ‘bodemgeweten’. De Spoorzone in Tilburg, waar V&S al meer dan twaalf jaar bij betrokken is, is daar een goed voorbeeld van. “Doordat wij het belang van de bodem en ondergrond in perspectief zien met de andere belangen die er zijn - woningbouw, gebiedsontwikkeling, waterberging - zijn wij in staat om te relativeren. Een ander mooi voorbeeld is van een particulier die een grote tuin heeft op een plek die tot op 30 jaar geleden een stortplaats was. Volgens de ‘oude gedachte’ brengt die voormalige stortplaats schade aan het bodemleven en is er sprake van een ecologisch risico. Ga je die hele tuin nu echter nog afgraven, dan schep je ook het hele bodemleven weg. En dat terwijl zich dat al lang heeft aangepast aan de omstandigheden. Met andere woorden, met afgraven los je niets op, maar breng je feitelijk opnieuw schade aan het bodemleven. Door dat relativeringsvermogen en die brede blik kunnen we de betrokkenen bij een project het complete plaatje laten zien. Zo helpen wij ze een goede afweging te maken tussen alle belangen en gaan we met een duidelijke koers de realisatiefase in”, zegt Ap.